Μιας και είμαστε και ανοιχτοί σκεφτόμουν εδώ και πολύ καιρό να γράψω 5 πράγματα για τις άδειες. Δεν είμαι ο κατάλληλος για το θέμα, αλλά μέσα στο wikiπνευμα που χαρακτηρίζει το φόρουμ, ο καθένας μπορεί να συμπληρώσει.
Αυτή τη στιγμή "παίζουν" 3-4 άδειες. Φυσικά υπάρχουν πάρα πολλές που μπορεί να διαφωνούν μεταξύ τους για μια πρόταση, μια λέξη ή μια τελεία. Αλλά οι 4 είναι οι πιο "βασικές". Αυτές είναι:
- η GPL (General Public License)
- η CC (Creative Commons)
- το PD (Public Domain) - δεν είναι άδεια ακριβώς αλλά αξίζει να αναφερθεί
- και το Copyright
Ουσιαστικά η GPL και η CC κάθονται κάπου ανάμεσα στο Copyright το οποίο κατοχυρώνει όλα τα πνευματικά δικαιώματα δημιουργώντας ένα απόλυτα κλειστό έγγραφο/τραγούδι/εικόνα κλπ, όπου οτιδήποτε παρέμβαση πρέπει να κάνει κάποιος πρέπει να έρθει σε συνεννόηση με τον ιδιοκτήτη του. Από την άλλη το Public Domain, είναι η πλήρης απουσία άδειας για ένα συγκεκριμένο προϊόν και μπορεί ο καθένας να το χρησιμοποιήσει όπως θέλει.
Το ενδιαφέρον λοιπόν είναι τι γίνεται ανάμεσα σε αυτές τις 2 καταστάσεις.
General Public License
Η άδεια GPL σχετίζεται άμεσα με το GNU/Linux επειδή ουσιαστικά γράφτηκε για το GNU project από τον Richard Stallman. Χαρακτηρίζεται ως copyleft και η εφαρμογή της και η τεκμηρίωση της στηρίζονται από το free software foundation. Τα βασικά χαρακτηριστικά της είναι ότι δίνει το δικαίωμα στον οποιονδήποτε:
- να μελετήσει τη λειτουργία ενός προγράμματος και να το τροποποιήσει
- να διανέμει το πρόγραμμα
- να βελτιώσει το πρόγραμμα και να προσφέρει τις βελτιώσεις στο κοινό
- να τρέξει ένα πρόγραμμα για οποιοδήποτε λόγο
Δύο ακόμα βασικά χαρακτηριστικά είναι:
- πουθενά δεν αναφέρεται ότι ένα προϊόν πρέπει να διανέμεται δωρεάν
- όλα τα προϊόντα που προκύπτουν κάνοντας χρήση προϊόντων κατοχυρωμένων με GPL πρέπει να παρέχουν τις ίδιες ελευθερίες, γνωστό και ως copyleft
καθώς η GPL γράφτηκε για να προστατέψει προγραμματιστικό κώδικα, έχει έναν ιδιαίτερο προσανατολισμό προς τα εκεί αλλά είναι προφανές ότι μπορεί να γίνει επέκταση της και σε άλλα προϊόντα πνευματικής εργασίας, όπως πχ το τραγούδι. Παράλληλα υπάρχουν παρόμοιες άδειες από το free software foundation όπως π.χ η GFDL (Gnu Free Documentation License), οι οποίες εφαρμόζουν τις ιδέες της GPL σε άλλους τομείς, όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση στον τομέα των εγγράφων.
Creative Commons
Η CC κατά τη γνώμη μου είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση άδειας γιατί δίνει την ελευθερία στον καθένα να αποφασίσει για το πως θα είναι προστατευμένα τα πνευματικά του προϊόντα. Χρησιμοποιώντας 4 βασικά "τουβλάκια" ο καθένας μπορεί να χτίσει τη δικιά του άδεια. Αυτά είναι:
- Attribution (by) : Ο καθένας μπορεί να διανέμει, αναπαράγει, τροποποιεί και να παράγει άλλα προϊόντα απο το εν λόγω προϊόν, με την υποχρέωση ότι θα κάνει αναφορά στον αρχικό δημιουργού του, όπως αυτός το ορίζει μέσω τις άδειας.
- Non-Commercial (nc) : Ο καθένας μπορεί να διανέμει, αναπαράγει, τροποποιεί και να παράγει άλλα προϊόντα από το εν λόγω προϊόν, μόνο για μη-εμπορικούς σκοπούς.
- No Derivative Works (nd) : Ο καθένας μπορεί να διανέμει και να αναπαράγει το προϊόν αυτούσιο, δηλαδή χωρίς καμία τροποποίηση
- Share Alike (sa) : Ο καθένας μπορεί να διανέμει, αναπαράγει, τροποποιεί και να παράγει άλλα προϊόντα απο το εν λόγω προϊόν, χρησιμοποιώντας την ίδια άδεια ή παρόμοια με τις ίδιες ελευθερίες και περιορισμούς.
Θεωρητικά προκύπτουν 16 συνδυασμοί, που όμως οι 4 είναι αλληλοαναιρούμενοι (περιπτώσεις nd + sa) , ο 1 είναι το Public Domain (να μην ισχύει κανένας από τους 4 κανόνες). Από τους 11 συνδυασμούς που έμειναν, πρακτικά οι 5 είναι ανενεργοί γιατί πολλοί λίγοι είναι αυτοί που δεν θέλουν credit για την δουλειά τους (by), όποτε μένουμε με 6 ουσιαστικούς:
1. Attribution alone (by)
2. Attribution + Noncommercial (by-nc)
3. Attribution + NoDerivs (by-nd)
4. Attribution + ShareAlike (by-sa)
5. Attribution + Noncommercial + NoDerivs (by-nc-nd)
6. Attribution + Noncommercial + ShareAlike (by-nc-sa)
Να υπογραμμιστεί ότι η CC έχει νομική ισχύ και στην Ελλάδα. Μπορείτε να επισκεφθείτε τη σελίδα της στο
http://www.creativecommons.gr/Γιατί όμως να χρησιμοποιούμε ανοιχτά πρότυπα; Αυτό είναι ένα κεφάλαιο από μόνο του που έχει τεθεί και σε άλλες δημοσιεύσεις στο φόρουμ. Θα αρκεστώ στο να πω, πως αν η μαγειρική είχε κλειστά πρότυπα θα αναγκαζόμασταν να τρώμε όλοι το ίδιο φαγητό, με ακριβώς της ίδιες ποσότητες αλατιού και πιπεριού (να μην αναφερθώ που εγώ βάζω ξύδι στην ψαρόσουπα αντί για λεμόνι), να πληρώνουμε κάποιον όποτε χρησιμοποιούσαμε μια συνταγή -αν βέβαια μας παρεχόταν τα μέσα παραγωγής για να την φτιάξουμε, και δεν αναγκαζόμασταν να την παραγγείλουμε πακέτο από την microfood- και άλλα καλά. Σκεφτείτε επίσης να πληρώναμε πνευματικά δικαιώματα για την φωτιά ή τον τροχό σε κάποια εταιρία Homo, Sapiens & Co
Πηγές :
http://www.gnu.org/licenses/gpl.html http://www.fsf.org/http://creativecommons.org/http://en.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons_licenseshttp://en.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons
